Γιορτή που γινόταν στην Aθήνα προς τιμή του Aπόλλωνα. H γιορτή είχε ευχαριστήριο χαρακτήρα και γινόταν προσφορά απαρχών (των πρώτων καρπών), μετά τη συγκομιδή. Γιορτάζονταν στις 7 του Πυανεψιώνα την ημέρα που ο Θησέας γύρισε από την Κρήτη, έχοντας σκοτώσει το Mινώταυρο.

H γιορτή, όπως και ο μήνας, πήρε το όνομά της από τα πύανα (κύανα) που ήταν ιδίως τα κουκιά (κύαμοι), τα οποία είτε βράζονταν μόνα, ώσπου να γίνουν πολτός, είτε μαζί με άλλα όσπρια (ξεφλουδισμένο κριθάρι και όσπρια) και προσφέρονταν στον Aπόλλωνα.

Οι τελετές των Πυανεψίων γίνονταν σε ανάμνηση του τάματος που ο Θησέας και οι σύντροφοί του είχαν κάνει στον Απόλλωνα, όταν είχαν βγει στη Δήλο κι είχαν υποσχεθεί στο θεό, πως αν γύριζαν ζωντανοί στην πατρίδα τους, θα έκαναν αυτές τις θυσίες προς τιμή του. Όταν έφτασαν σε στεριά της Αττικής ανακάτεψαν ό,τι τους είχε απομείνει από τις προμήθειές τους τα έβρασαν όλα σε μια κοινή χύτρα και έκαναν κοινό γεύμα.

Κατά τη διάρκεια της γιορτής γινόταν πομπή κοντά στο ναό του Απόλλωνα. Στην πομπή παιδιά που ζούσαν κι οι δυο τους γονείς περιέφεραν την «Ειρεσιώνη». H Ειρεσιώνη ήταν κλαδί ελιάς ή δάφνης τυλιγμένο με μαλλιά (έρια). Πάνω της κρεμούσαν παντός είδους από τους πρώτους καρπούς της γης, ως δήλωση της λήξης της αφορίας και καθώς την περιέφεραν τραγουδούσαν:

Eιρεσιώνη σύκα φέρει και πίονας άρτους
και μέλι εν κοτύλη και έλαιοναν αψήσασθαι
και κύλικ' εύζωρον, ως αν μεθύουσι καθεύδη.

(Η Ειρεσιώνη φέρνει σύκα και ψωμί αφράτο, φέρνει στα βάζα μέλι και λάδι ν' αλειφτείτε, κι ένα κύπελλο γλυκό κρασί να πιείτε και να αποκοιμηθείτε).

H Ειρεσιώνη και το ομώνυμο τραγούδι που ψαλλόταν κατά την περιφορά της ήταν στο επίκεντρο της γιορτής, ενώ το ίδιο το κλαδί αποτελούσε το έμβλημά της και είχε ικετευτικό χαρακτήρα. Έπειτα το κλαδί αυτό το κρεμούσαν πάνω από την πόρτα του σπιτιού, και παρέμενε εκεί μέχρι το επόμενο έτος, όπου και το άλλαζαν.

Η Ειρεσιώνη παρουσιάζεται δυο φορές στα έργα του Αριστοφάνη. Στους Ιππής, ο Δήμος κατηγορεί κάποιους που φωνάζουν έξω από το σπίτι του ότι του κατέστρεψαν την Ειρεσιώνη, ενώ στις Εκκλησιάζουσες, συγκρίνει μια ηλικιωμένη γυναίκα, με ένα τέτοιο μαραμένο κλαδί.

Κατά την κλασσική εποχή, τα Πυανέψια αποτελούσαν μέρος της μεγάλης γιορτής των Θησείων προς τιμή του ήρωα Θησέα.

Την ίδια μέρα τελούσαν και μια άλλη τελετή, τα Οσχοφόρια.