Άκτια (τα)


Αθλητές.
Αττικός ερυθρόμορφος αμφορέας, 500 π.Χ.
Μόναχο,Staatliche Antikensammlungen

Γιορτή που γινόταν στην πόλη Ακτία των Ακαρνάνων (απέναντι από την Πρέβεζα) προς τιμή του Άκτιου Aπόλλωνα. Κατά τη διάρκεια της γιορτής γίνονταν γυμνικοί, ιππικοί και ναυμαχίας αγώνες. (Ο στέφανος Βυζάντιος αναφέρει ότι παλιά και η πόλη και η γιορτή ονομάζονταν Ακτία, αλλά αργότερα η γιορτή ονομάστηκε "τα Άκτια" και η πόλη "το Άκτιον".)

Tη γιορτή την έκαναν οι Aκαρνάνες κάθε δυο χρόνια, στη μικρή πεδιάδα κάτω από το ιερό του Άκτιου Απόλλωνα. Οι αγώνες άρχιζαν με τη θυσία βοδιού που μετά το άφηναν στις μύγες. Ο νικητής στους αγώνες έπαιρνε για έπαθλο ένα στεφάνι από λεπτά καλάμια που υπήρχαν άφθονα στην περιοχή.

Tη μεγαλύτερη άνθισή τους είδαν μετά το 31 π.X. σε ανάμνηση της μεγάλης νίκης του Aύγουτσου κατά του Aντωνίου και της Κλεοπάτρας.. Ο νικητής Οκταβιανός έκτισε εκεί τη Νικόπολη, σε ανάμνηση της μεγάλης νίκης του. Ίδρυσε τέμενος στον Άκτιο Απόλλωνα, έφτιαξε γυμναστήριο και στάδιο. Καθιέρωσε να γίνονται εκεί τα νέα Άκτια (Καισάρεια Άκτια) κάθε τέσσερα χρόνια (πεντετηρικοί αγώνες) με το όνομα Ολύμπια και κάτω από την εποπτεία των Λακεδαιμονίων επειδή ήταν οι μόνοι Έλληνες που δεν προσχώρησαν στον Αντώνιο.

Στα νέα Άκτια προστέθηκαν αγώνες μουσικοί, καλλιτεχνικοί, ποιητικοί, αρματοδρομίες, λεμβοδρομίες κι απέκτησαν τόσο μεγάλη φήμη ώστε τα τοποθετούσαν πέμπτα στη σειρά των αγώνων μετά τα Ολύμπια, Πύθια, Ίσθμια, Νέμεα.

Η γιορτή παράκμασε μετά το θάνατο του Aύγουστου και σταμάτησε εντελώς μετά τον Iουλιανό, (193 μ.Χ.) που είχε προσπαθήσει να επαναφέρει το παλιό της γόητρο.

Βιβλιογραφία - πηγές

Στράβωνας, Γεωγραφικά, 7, 7, 6, 35

ἡ μὲν
οὖν Νικόπολις εὐανδρεῖ καὶ λαμβάνει καθ' ἡμέραν
ἐπίδοσιν, χώραν τε ἔχουσα πολλὴν καὶ τὸν ἐκ τῶν λα-
φύρων κόσμον, τό τε κατασκευασθὲν τέμενος ἐν τῷ
προαστείῳ τὸ μὲν εἰς τὸν ἀγῶνα τὸν πεντετηρικὸν ἐν
ἄλσει ἔχοντι γυμνάσιόν τε καὶ στάδιον, τὸ δ' ἐν τῷ
ὑπερκειμένῳ τοῦ ἄλσους ἱερῷ λόφῳ τοῦ Ἀπόλλωνος.
ἀποδέδεικται δ' ὁ ἀγὼν Ὀλύμπιος, τὰ Ἄκτια, ἱερὸς τοῦ
Ἀκτίου Ἀπόλλωνος, τὴν δ' ἐπιμέλειαν ἔχουσιν αὐτοῦ
Λακεδαιμόνιοι. αἱ δ' ἄλλαι κατοικίαι περιπόλιοι τῆς
Νικοπόλεώς εἰσιν. ἤγετο δὲ καὶ πρότερον τὰ Ἄκτια τῷ
θεῷ, στεφανίτης ἀγών, ὑπὸ τῶν περιοίκων· νυνὶ δ'
ἐντιμότερον ἐποίησεν ὁ Καῖσαρ.

Αρποκρατίων, Λεξικό

Ἄκτια ἀγὼν παλαιὸς ἦν, ὡς δῆλον ποιεῖ Καλλίμαχος ἐν τῷ περὶ
ἀγώνων.

Σουίδας
Στέφανος Βυζάντιος
Πολύβιος, Δ, 63, 4
Θουκυδίδης, Δ, 49